Niemożliwe? Tak, to jest Zielona Góra w 1872 r. SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 339

Niemożliwe? Tak, to jest Zielona Góra w 1872 r. SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 339
Pewnie się zastanawiacie, co to za pałac i gdzie stał. Czy to możliwe, że zbudowano go w naszym mieście? Owszem, budynek stał przez pół wieku przy ul. Wrocławskiej. Jaki kataklizm spowodował, że nie ma po nim śladu? - Czyżniewski! Jesteś pewien, że to nasze miasto? Przecież to olbrzymi budynek. Gmach muzeum, w którym kiedyś było starostwo, wygląda przy nim jak kurnik – moja żona przez chwilę zapomniała o sprawdzeniu patelni. Może dlatego, że z powodu wyjazdu na jarmark bożonarodzeniowy do Wrocławia, przytoczony sprzęt kuchenny był mniej używany... Ale owszem... ten olbrzymi gmach, widoczny na rysunku obok, stał w Grünbergu. Zacznijmy naszą opowieść. Był 31 sierpnia 1872 r. Dwaj eleganccy mężczyźni stali na balkonie niewielkiego pałacyku. [caption id="attachment_12823" align="alignnone" width="640"] Ze zbiorów Sławomira Ronowicza
Początek XX wieku – ul. Wrocławska, po lewej fabryka wybudowana wg planu z 1872 r. Przebudowano w niej boczne skrzydła.[/caption] - Ojcze, klamka zapadła, mamy zgodę na budowę – młodszy mężczyzna był bardzo podekscytowany. - Fritz, chcesz to postawić po drugiej stronie ulicy? – w głosie starszego mężczyzny słychać było wahanie. - Tak. To będzie olbrzymi budynek, niczym pałac. Elegancki, budzący szacunek i respekt. Czegoś takiego w naszym mieście jeszcze nie było – odpowiedział młodszy. Ci dwaj panowie to Friedrich Förster senior i jego syn Fritz Förster. Panowie oglądali przyszły plac budowy z balkonu swojej willi, stojącej na rogu dzisiejszej ul. Wrocławskiej i H. Sienkiewicza (na zdjęciach oznaczony literą A). Nie wiemy, czy taka rozmowa miała miejsce. Wiemy tylko, że 31 sierpnia 1872 r. policja budowlana wydała zgodę na budowę fabryki włókienniczej. - Administracja budowlana działała bardzo sprawnie – mówi Zbigniew Bujkiewicz, nasz ekspert z Archiwum Państwowego w Zielonej Górze, rozkładając na podłodze plan budynku (na zdjęciach litera B). – Projekt przygotował Leo Hedwig. Przekazał go do akceptacji w czerwcu 1872 r. Policja wydała pozytywną decyzję dwa miesiące później. [caption id="attachment_12824" align="alignnone" width="640"] Ze zbiorów Tomasza Czyżniewskiego
W 1835 r. Försterowie kupili teren przy ul. Wrocławskiej, gdzie zbudowali swoją pierwszą fabrykę – widok z początku XX w.[/caption] Oglądamy stary plan. Widać na nim ślady ognia. Po 1945 r. ktoś uznał, że poniemiecka dokumentacja nikomu nie jest potrzebna i postanowił ją spalić. Na szczęście, operacja nie całkiem się udała i plan przetrwał. Ale już nigdy się nie dowiemy, jakie inne cenne dokumenty poszły z dymem. Rysunek przedstawia front budynku, który stał wzdłuż ul. Wrocławskiej. Widać, jak wielką wagę projektant przywiązywał do wyglądu budowli. Rozmachem i elegancją przypomina fabrykę Izaaka Poznańskiego w Łodzi (dzisiaj słynne centrum Manufaktura). Łódzka fabryka została zbudowana z czerwonej cegły i jest o wiele większa. W obu budowlach stawiano na wygląd, wprowadzając wiele ozdobnych elementów. Jest jednak pewna różnica. Izaak Poznański świetnie prosperował, tymczasem Försterowie po zakończeniu inwestycji zbankrutowali. Po kilku latach, w 1878 r., produkcję uruchomili tutaj Anglicy: Oldroyd i Blakyley, którzy przyjechali z Yorku, sprowadzając do Zielonej Góry nowoczesne angielskie maszyny, fachowców i technologię. Mieszając wełnę z innymi dodatkami, uruchomili masową i tanią produkcję. Firma rozwijała się bardzo dobrze. W archiwum przechowywanych jest kilkadziesiąt planów, dotyczących kolejnych etapów rozbudowy zakładu. [caption id="attachment_12825" align="alignnone" width="640"] Ze zbiorów prywatnych
Pałacyk Schneidera u zbiegu ulic H. Sienkiewicza i Wrocławskiej został zbudowany w latach 1784-85. W 1835 r. odkupili go Försterowie, którzy mieszkali tutaj do początków XX wieku. Pałacyk został zburzony około 1922 r. podczas budowy nowej fabryki.[/caption] - Czyżniewski, powiedz, dlaczego tego budynku już nie ma? Został zniszczony podczas wojny? – moja żona czasami lubi przerwać wątek opowieści. To nie efekt wojny. Niemcy sami zniszczyli w tym rejonie kilka cennych budowli. Nasze współczesne spory o pojedyncze chałupki wydają się śmieszne w porównaniu ze skalą przedwojennych równań z ziemią. Gdyby 90 lat temu w Grünbergu pracowała nasza obecna konserwator zabytków Barbara Bielinis-Kopeć, to rejon ul. Wrocławskiej wyglądałby dzisiaj zupełnie inaczej. Niemcy nie przejmowali się starymi budowlami. Dlatego, gdy postanowili zbudować nowoczesny wielki kombinat włókienniczy (dzisiaj Focus Mall – litera E), to stare budowle wydały im się zbędne. Najpierw około 1922 r. zburzyli pałacyk, w którym mieszkali Försterowie (litera A), a później - w 1935 r.- dwie stare fabryki (litery B i C), które już nie nadawały się do nowoczesnej produkcji. Teraz z jednej strony ul. Wrocławskiej mamy Focus Mall, z drugiej - Kaufland. Ale starych fabryk żal.  

Tomasz Czyżniewski

codziennie nowe opowieści i zdjęcia

Fb.com/czyzniewski.tomasz

1785. W tym roku powstał pałacyk Schneidera (A) u zbiegu ul. H. Sienkiewicza i Wrocławskiej. Został zburzony około 1922 r. 1835. Försterowie kupują teren przy ul. Wrocławskiej i budują tutaj swoją pierwszą fabrykę (C). Została zburzona w 1935 r. 1872. Rozpoczyna się budowa nowej fabryki (B) przy ul. Wrocławskiej. Została zburzona w 1935 r. 1938. Nieczynna dawna tkalnia i drukarnia zostają przebudowane na halę widowiskową – to powojenna Hala Ludowa, inaczej Estrada (E). Budynek nie istnieje. 1941. W halach na tyłach fabryki (G) została otwarta filia obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen, w której umieszczono Żydówki pracujące w fabryce. Przypomina o tym tablica pamiątkowa. Hale nie istnieją.
marzec 01, 2024

Dworzec PKS budujemy przy dworcu PKP - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 543 (1.133)

To była epokowa zmiana - 22 lipca 1963 r. pierwsze…
luty 09, 2024

To było zagłębie winiarskich skarbów - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 540 (1.130)

Winnice, piwnice, domki winiarza i Wielki Nabot, promenada spacerowa i…
luty 02, 2024

W poszukiwaniu wesołego miasteczka - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 539 (1.129)

Nic na to nie poradzę - karuzele łańcuchowe źle mi…
styczeń 26, 2024

Chrobrego - budujemy naszą małą MDM - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 538 (1.127)

Teren wewnątrz odgrodzony od reszty świata blokami mieszkalnymi. Do środka…
styczeń 19, 2024

Księżna Dino dobrze prowadziła swój biznes - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 537 (1.127)

Lubicie Park Książęcy w Zatoniu? Sądząc po tłumach zielonogórzan przybywających…

Tak powstawał wiadukt na ul. Zjednoczenia - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 546 (1.136)

Powstał w 1978 r., wytrzymał nieco ponad 40 lat i stał się niebezpieczny dla kierowców.…

Na Kupieckiej wyrosną drzewa i jest bruk - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 545 (1.135)

Kostka z polbruku, warstwa asfaltu, nawierzchnia z bruku i… kolejna warstwa bruku - to wszystko…

Budujemy nowy stadion - 70 lat temu - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 544 (1.134)

Ten stadion powstawał dwa razy - 110 lat temu i 70 lat temu. W tym…

Rok 1962 - Zielona Góra jest zielona - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 542 (1.132)

To nie ja teraz wymyśliłem, to redaktorzy „Gazety Zielonogórskiej”! Tak przed 62 laty opisywali nasze…

Tutaj tańczyła słynna rewia lodowa z Paryża - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 541 (1.131)

- Na Walentynki poproszę jakąś niesamowitą, lekką opowieść o Zielonej Górze, o miejscu, w które…

Wznieśmy toast winem, nawet młodym - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 531 (1.121)

Koniec z szalejącymi duchami-moczymordami i pijakami błąkającymi się po ulicach Grünbergu. Dzisiaj elegancko wznosimy toasty.…

 

 

Na skróty

 

   

 

  Uniwersytet Zielonogórski

Do góry

 

Wiadomości Zielona Góra

Wszelkie prawa zastrzeżone

Redakcja serwisu Wiadomości Zielona Góra nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń ani nie zwraca niezamówionych materiałów. Redakcja Wiadomości Zielona Góra zastrzega sobie prawo skracania i redagowania tekstów oraz ich tytułów.

Na podstawie art. 25 ust.1 pkt 1b prawa autorskiego, redakcja zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów w tym zdjęć opublikowanych w serwisie Wiadomości Zielona Góra jest zabronione.