Urok starych, archiwalnych filmów o naszym mieście - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 503 (1.092)

Rok 2013. Dyrektor Tadeusz Dzwonkowski prezentuje magazyny w nowym budynku archiwum przy al. Wojska Polskiego Rok 2013. Dyrektor Tadeusz Dzwonkowski prezentuje magazyny w nowym budynku archiwum przy al. Wojska Polskiego Fot. Krzysztof Grabowski
Cyk - skanuję QR kod i już mogę wędrować po Grünbergu z lat 20. XX wieku, czy po Zielonej Górze z lat 50. Wszystko dzięki obchodom 70-lecia zielonogórskiego Archiwum Państwowego i wystawie na deptaku.

 

- Czyżniewski! Widzę, że oglądasz stary film o Zielonej Górze. Powinieneś być wniebowzięty, a krzyczysz „Panie Łomski, znikaj!”. Co się stało? - mojej żony nie było dwa dni w domu. Po szybkiej lustracji domowych zaniedbań (wiadomo, patelnia) szybko zainteresowała się tym, co oglądam.

Wystawy z kodem

Od kilku dni na deptaku stoją dwie wystawy. Koło Bachusa - „Historia dokumentem pisana” poświęcona polskim archiwom. Natomiast koło ratusza możemy zobaczyć materiały o naszym zielonogórskim archiwum, które obchodzi właśnie 70-lecie istnienia.

Archiwiści pokazując historię swojej placówki, jednocześnie postanowili użyczyć niektóre swoje zbiory. Konkretnie stare filmy i nagrania radiowe.

Wystarczy przy pomocy telefonu komórkowego skorzystać z QR kodu. Klikam na pierwszy z brzegu. W telefonie uruchomia się niemy film „Epizod z jednego miasta” z 1957 r. Najpierw ujęcie lotnicze centrum. Widać ratusz i prowadzące do niego ulice. Operator „ląduje” na ul. Pod Filarami i mknie przed siebie. W oddali widać budowę domu z „Ratuszową” na parterze. Ponieważ obowiązuje ruch jednokierunkowy, kierowca skręca w prawo i objeżdża ratusz, by pomknąć w stronę ul. Żeromskiego (po prawej mija sklep nocny). Więcej tutaj ciężarówek niż samochodów osobowych. I nagle… Nie! Pojawia się tytułowy napis „Epizod z jednego miasta”. Operator wciąż jedzie. Widać nieistniejące już kamieniczki nieopodal kościoła Matki Bożej Częstochowskiej. „Realizacja i zdjęcia Janusz Łomski” - pojawia się kolejny napis, który zasłania szczegóły filmu. Zza napisów widzimy grzybka i jadący z naprzeciwka autobus miejskiej komunikacji. Dopiero po wjechaniu na al. Niepodległości napisy znikają.

Niemy film

Próbuję kolejny QR kod, tym razem do niemieckiego filmu z lat 20. XX wieku. Ten z założenia był niemy. Tutaj napisy pojawiają się tylko pomiędzy kolejnymi sekwencjami. Nic nie zasłaniają. To przegląd ważnych obiektów w Grünbergu. Widzimy elektrownię, fabrykę Jancke przy ul. Fabrycznej, kościoły, synagogę, Plac Pocztowy, nabot na tyłach dzisiejszego rektoratu uniwersytetu, szpital przy ul. Wazów. Filmów jest tutaj więcej. W podobny sposób możemy posłuchać archiwalnych audycji radiowych.

Widok na Stary Rynek. Kadr z filmu z 1957 r. QR-kod prowadzi do filmu.

Okrągła rocznica

Zielonogórskie Archiwum Państwowe obchodzi 70. rocznicę powstania. W lutym 1953 r. premier Cyrankiewicz powołał do życie trzy Wojewódzkie Archiwa Państwowe - w Koszalinie, Opolu i Zielonej Górze. Pierwszym dyrektorem naszej placówki został Tadeusz Mencel. Tradycyjnie brakowało lokalu dla archiwum, dlatego umieszczono je w Sulechowie, w niewielkim domu przy ul. Dworcowej, który dzieliło z Urzędem Geodezyjnym. Pracę rozpoczęło 5 września 1953 r. W budynku zmieściło się kilku pracowników, wszędzie zalegały stosy z aktami. To była tymczasowa lokalizacja.

- Przerzuciliśmy w trójkę (z pomocą woźnego) kilka ton książek i akt, aby dokopać się do roczników gazet zielonogórskich z 1920 r. - opisywał sytuację dziennikarz „Gazety Zielonogórskiej” w wydaniu z 28 stycznia 1956 r. Była to swoista skarga na Wojewódzką Komisję Lokalową, która nie mogła podjąć ostatecznej decyzji kto ma zajmować duży budynek przy pl. Słowiańskim 10 w Zielonej Górze - archiwum czy Centrala Nasienna? Temat wciąż wracał. Zastanawiano się nad lokalizacją w bibliotece wojewódzkiej przy ul. Jedności, czy też przy al. Niepodległości. W końcu padło na pałacyk w Starym Kisielinie, gdzie archiwum ulokowało się w 1959 r.

Kadr z niemego filmu z lat 20. XX wieku - widok na Plac Pocztowy. QR-kod prowadzi do filmu.

Budujemy od nowa

- Przystosowanie starego obiektu nie było prostym zadaniem. Chłód, wilgoć a na piętrze mieszkania zajmowane przez lokatorów, którzy mieszkali tutaj jeszcze w latach 70. - wspomina wieloletni dyrektor placówki Tadeusz Dzwonkowski, dzisiaj na emeryturze. Kierował archiwum przez 23 lata. Najdłużej ze wszystkich dyrektorów.

- Miałem prawo się zmęczyć - żartuje. - Całe zawodowe życie spędziłem w zielonogórskim archiwum. Zostałem tutaj zatrudniony w 1981 r., a w 1999 r. wygrałem konkurs na dyrektora. Odszedłem na emeryturę 27 września 2022 r.

Wiele lat swojego dyrektorowania poświęcił na zabiegi, by przenieść dokumenty z zabytkowego pałacyku do budynku lepiej przystosowanego do przechowywania cennych archiwaliów. Jednym z pomysłów, dyskutowanym m.in. z wojewodą Janem Majchrowskim, było przeniesienie placówki na ul. Różaną, gdzie znajdowało się archiwum urzędu wojewódzkiego i magazyny obrony cywilnej. Pomysł wracał kilka razy, ale nigdy nie doczekał się realizacji. Później była mowa o wspólnym obiekcie z biblioteką Uniwersytetu Zielonogórskiego. Zrezygnowano z tej koncepcji.

- W 2009 r. dyrektor naczelny archiwum Sławomir Radoń zakomunikował mi, że znajdzie pieniądze na budynek zbudowany od podstaw - wspomina T. Dzwonkowski. - Wtedy bardzo nam pomógł rektor UZ prof. Czesław Osękowski. Uczelnia przekazała nam działkę i mogliśmy budować.

Inwestycję rozpoczęto w 2010 r. Powstał bardzo nowoczesny obiekt, do którego zbiory przeniesiono w 2013 r. Dzisiaj szefową placówki jest Beata Grelewicz, pierwsza kobieta na tym stanowisku.

 

Tomasz Czyżniewski
Codziennie nowe opowieści i zdjęcia
Fb.com/czyzniewski.tomasz
marzec 01, 2024

Dworzec PKS budujemy przy dworcu PKP - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 543 (1.133)

To była epokowa zmiana - 22 lipca 1963 r. pierwsze…
luty 09, 2024

To było zagłębie winiarskich skarbów - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 540 (1.130)

Winnice, piwnice, domki winiarza i Wielki Nabot, promenada spacerowa i…
luty 02, 2024

W poszukiwaniu wesołego miasteczka - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 539 (1.129)

Nic na to nie poradzę - karuzele łańcuchowe źle mi…
styczeń 26, 2024

Chrobrego - budujemy naszą małą MDM - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 538 (1.127)

Teren wewnątrz odgrodzony od reszty świata blokami mieszkalnymi. Do środka…
styczeń 19, 2024

Księżna Dino dobrze prowadziła swój biznes - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 537 (1.127)

Lubicie Park Książęcy w Zatoniu? Sądząc po tłumach zielonogórzan przybywających…

Tak powstawał wiadukt na ul. Zjednoczenia - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 546 (1.136)

Powstał w 1978 r., wytrzymał nieco ponad 40 lat i stał się niebezpieczny dla kierowców.…

Na Kupieckiej wyrosną drzewa i jest bruk - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 545 (1.135)

Kostka z polbruku, warstwa asfaltu, nawierzchnia z bruku i… kolejna warstwa bruku - to wszystko…

Budujemy nowy stadion - 70 lat temu - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 544 (1.134)

Ten stadion powstawał dwa razy - 110 lat temu i 70 lat temu. W tym…

Rok 1962 - Zielona Góra jest zielona - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 542 (1.132)

To nie ja teraz wymyśliłem, to redaktorzy „Gazety Zielonogórskiej”! Tak przed 62 laty opisywali nasze…

Tutaj tańczyła słynna rewia lodowa z Paryża - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 541 (1.131)

- Na Walentynki poproszę jakąś niesamowitą, lekką opowieść o Zielonej Górze, o miejscu, w które…

Wznieśmy toast winem, nawet młodym - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 531 (1.121)

Koniec z szalejącymi duchami-moczymordami i pijakami błąkającymi się po ulicach Grünbergu. Dzisiaj elegancko wznosimy toasty.…

 

 

Na skróty

 

   

 

  Uniwersytet Zielonogórski

Do góry

 

Wiadomości Zielona Góra

Wszelkie prawa zastrzeżone

Redakcja serwisu Wiadomości Zielona Góra nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń ani nie zwraca niezamówionych materiałów. Redakcja Wiadomości Zielona Góra zastrzega sobie prawo skracania i redagowania tekstów oraz ich tytułów.

Na podstawie art. 25 ust.1 pkt 1b prawa autorskiego, redakcja zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów w tym zdjęć opublikowanych w serwisie Wiadomości Zielona Góra jest zabronione.