- Czyżniewski! Wiem, że cmentarz na pl. Słowiańskim zlikwidowano ponad 200 lat temu. Widzę, że wciąż o sobie przypomina. Jak go zagospodarowano po likwidacji nekropolii? - moja żona jest już w trybie wakacyjnym, bardziej fascynuje ją odkrywanie tajemnic przeszłości, niż bieżące zarządzanie zmywakiem i patelnią.

Na placu funkcjonowały fontanny - widok z 1977 r. Ze zbiorów prywatnych

Zanim odpowiem na to pytanie, warto sobie uzmysłowić, że Zielona Góra w swoich dziejach miała kilka cmentarzy, które z biegiem lat zlikwidowano. Największym z nich był cmentarz Zielonego Krzyża, założony w 1628 r. - dzisiaj Park Tysiąclecia, zlikwidowany w pierwszej połowie lat 60. XX wieku. Najstarszy zielonogórski cmentarz znajdował się nieopodal pl. Matejki, przy nieistniejącym kościele św. Jana. Zaznaczony jest na planach miasta z początków XIX wieku. W 1817 r. pochowano pierwszych zmarłych na cmentarzu Świętej Trójcy (dzisiaj park przy ul. Świętej Trójcy, przy rondzie PCK). Ten cmentarz zlikwidowano w latach 70. XX wieku.

Cmentarz Świętej Trójcy na Placu Słowiańskim powstał w 1588 r. Funkcjonował prawie przez 250 lat. Stał na nim niewielki kościółek nazywany „polskim”, używany również jako kaplica cmentarna. W 1803 r. zapadła decyzja o likwidacji cmentarza. Miasto wykupiło teren w 1816 r. i go zniwelowało.

Przez wiele lat organizowano tutaj wiece - 1969 r. Fot. Bronisław Bugiel

Miejsce nazwano Neu Markt - Nowy Rynek. Zorganizowano tutaj największe targowisko w mieście. Na zachowanym planie sytuacyjnym z 1830 r. widać, że stały tutaj stragany. Nie zajmowały całego placu. Ustawione je głównie w jednej części placu od strony dzisiejszego Placu Pocztowego.

Resztę placu wykorzystywano jako miejsce na spotkania, manifestacje i zabawę. To w tej części placu w 1871 r. postawiono kolumnę zwycięstwa poświęconą wojnie prusko-francuskiej. Na litografii wykonanej przez Gustava Schwarza (główne zdjęcie na stronie) widać wybudowany w 1857 r. gmach sądu. Plac wygląda na elegancko zagospodarowany. Jednak na innych zdjęciach i pocztówkach widać, że przed wojną było tutaj klepisko, na którym rosły nieliczne drzewa. Teraz plac ma być zrewitalizowany.

Rok 1946 - uczniowie przy schronie zbudowanym na środku placu. Ze zbiorów Zbigniewa Miadziołka

- Zrobiliśmy dwa niewielkie wykopy pod fontannę. Natrafiliśmy w nich na osiem nienaruszonych grobów. Nie wiemy czy to pochówki sprzed 400 czy 250 lat, bo nie zachowały się jakiekolwiek elementy umożliwiające datowanie - informuje archeolog Arkadiusz Michalak, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Świdnicy. - Teren jest bardzo uszkodzony, widać że wiele razy prowadzono tutaj różne prace. Tuż obok, w kierunku ul. Moniuszki, Niemcy zbudowali schron.

Na razie prace zostały wstrzymane.

Tomasz Czyżniewski
Codziennie nowe opowieści i zdjęcia
Fb.com/czyzniewski.tomasz